Η πρώτη σε ιεραρχία αλλά και σε μέγεθος είναι η Ιερά μονή της Αγίας Λαύρας . Χτίστηκε το 963 από τον Όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Είναι μία από τις πιο πλούσιες Μονές του Όρους διότι έχει στην κατοχή της σημαντικά θρησκευτικά κειμήλια και χειρόγραφα. Το μοναστήρι τιμάται στις 5 Ιουλίου, στην μνήμη του Όσιου Αθανασίου του Αθωνίτη.
Το Καθολικό της Μονής περιλαμβάνει δύο παρεκκλήσια, των Αγίων Σαράντα μαρτύρων και του Αγίου Νικολάου. Εκεί, φυλάσσονται επιπλέον τα λείψανα και το ραβδί του Αγίου Αθανασίου, το στέμμα και άλλα αντικείμενα του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, που είναι μαζί με τον Ιωάννη Τσιμισκή οι δύο κυριότεροι δωρητές για την κατασκευή του μοναστηριού