Επισκεφτείτε τη μαγευτική Χαλκιδική. Ανακαλύψτε την!
Η Χαλκιδική είναι ένας τόπος, πλούσιος σε ήθη και έθιμα. Πολλές περιοχές της Χαλκιδικής έχουν τις δικές τους παραδόσεις, που έχουν τις ρίζες τους σε προηγούμενους αιώνες. Σε αυτό το Blog post, θα δούμε κάποια ήθη και έθιμα του Πάσχα και της Πρωτοχρονιάς, καθώς και κάποια άλλα έθιμα, που κόσμος διατηρεί ακόμα και σήμερα και τα μεταφέρει στις επόμενες γενιές.
Έθιμα την Πρωτοχρονιά:
Το έθιμο της βασιλόπιτας:
Η βασιλόπιτα παρασκευάζεται σε όλη τη χώρα, με παραλλαγές. Στη Χαλκιδική τα υλικά, διαφέρουν από χωριό σε χωριό. Συνήθως ήταν ένα ψωμί με ζάχαρη (όπως και το χριστόψωμο). Άλλες νοικοκυρές έφτιαχναν τη βασιλόπιτα με την ίδια ζύμη που έφτιαχναν και τα κουλούρια. Στη Νικήτη έφτιαχναν ριζόπιτα και στη Γαλάτιστα έκαναν τις τσιγκιρόπιτες. Τις έφτιαχναν με το τζιγέρι του γουρουνιού και ρύζι. Όλες οι βασιλόπιτες είχαν μέσα ένα φλουρί. Σε πολλά μέρη, έβαζαν στην πίτα και άλλα σύμβολα, ανάλογα με κάποια επιθυμία που ήθελαν να εκπληρωθεί, όπως: μια ελιά, σπυρί σιταριού, κλπ. Στις τσιγκιρόπιτες έβαζαν μέσα ένα σταυρό από κλαδάκια ελιάς, αντί για φλουρί. Στην Κασσάνδρα έβαζαν ένα νόμισμα, ένα φύλλο πουρναριού και ένα άχυρο.
Τα κάλαντα στον Πολύγυρο:
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, οι νέοι του χωριού πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι να πουν τα κάλαντα. Αποφάσιζαν ποιος θα ήταν ο αρχηγός τους, που θα έκανε τον Aη - Βασίλη. Ντύνονταν με τσομπάνικες κάπες, έβαζαν στο κεφάλι άσπρες τρίχες, έπαιρναν τη «γκλίτσα» στο χέρι και μεταμφιεσμένοι σε ποιμένες πήγαιναν να πουν τα κάλαντα.
Έθιμα του Πάσχα:
Πάσχα στην Αρναία:
Στην Αρναία έχουν ποικίλα έθιμα που αναβιώνουν το Πάσχα. Την πρώτη μέρα μαζεύονται στην πλατεία οι νέοι του χωριού, με παραδοσιακές φορεσιές και κερνούν τσουρέκια, κόκκινα αυγά και πίτες στον κόσμο.
Τη δεύτερη μέρα έχουν το έθιμο του «κανταριού». Στην πλατεία της Αρναίας κρεμιέται ένα «καντάρι», και περνούν όλοι για να ζυγιστούν. Είναι ένα έθιμο για να δουν ποιος έφαγε περισσότερο το Πάσχα. Όσοι έχουν το μεγαλύτερο βάρος παίρνουν ως έπαθλο από μια κατσαρόλα. Την ίδια μέρα στην πλατεία στήνονται κούνιες από τις οποίες περνούν όλοι και οι γυναίκες του χωριού τραγουδούν παραδοσιακά πασχαλιάτικα τραγούδια.
Την τρίτη μέρα αναβιώνει ο «Κούτσμανος». Στις 8 το πρωί άνδρες με παραδοσιακές στολές και οπλισμένοι συγκεντρώνονται με άλογα στην πλατεία της Αρναίας. Τραγουδώντας πηγαίνουν μέχρι τον προφήτη Ηλία, έξω από το χωριό και μετά την τέλεση Θ.Λειτουργίας ξεκινά η σκοποβολή με στόχους κόκκινα αυγά.
Το κάψιμο του Ιούδα:
Στο Γομάτι το Μεγάλο Σάββατο στην πλατεία του χωριού στήνουν έναν φανό και κρεμούν από την κορυφή τον Ιούδα. Τα μεσάνυχτα και όταν λέει ο παπάς το «Χριστός Ανέστη» ανάβουν τον φανό για να κάψουν τον Ιούδα. Το ίδιο έθιμο αναβιώνεται και στη Χανιώτη, στο Πευκοχώρι, στο Γαλαρινό, στη Μεγάλη Παναγία και στο Νέο Μαρμαρά.
Αλογοδρομίες:
Ένα ακόμη ξεχωριστό έθιμο είναι οι αλογοδρομίες. Διοργανώνονται την τρίτη ημέρα του Πάσχα στην παραλία της Συκιάς στη Χαλκιδική. Μετά τη λειτουργία ο ιερέας δίνει στους ιππείς την εικόνα και εκείνοι τη μεταφέρουν από την εκκλησία, στο χώρο όπου θα διεξαχθούν οι αλογοδρομίες.
«του Χαρ' κού τ' αλώνι» και το «Μαύρο Αλώνι»:
Στο Παλαιοχώρι αναβιώνει το έθιμο «του Χαρ'κού τ' αλώνι». Στον παλαιό ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ γίνεται τρισάγιο και μετά γίνεται ένα μεγάλο γλέντι. Ο χορός και το έθιμο λέγεται Τ΄ χαλκού τ΄αλώνι και αναφέρεται στη σφαγή των κατοίκων του Παλαιοχωρίου. Το ίδιο έθιμο γίνεται και στην Ιερισσό και λέγεται «Μαύρο Αλώνι».
Άλλα γνωστά έθιμα:
Το έθιμο του Κλήδωνα: Την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, οι ανύπαντρες κοπέλες βρίσκονται σε ένα σπίτι. Μία από αυτές πηγαίνει στην πηγή για να φέρει το «αμίλητο νερό». Στη διαδρομή μέχρι το σπίτι δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν. Στο σπίτι το νερό μπαίνει σε πήλινο δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα προσωπικό της αντικείμενο, τα λεγόμενα ριζικάρια. Στη συνέχεια σκεπάζουν το δοχείο με κόκκινο ύφασμα, το δένουν και το αφήνουν σε κάποιο ανοιχτό χώρο. Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα κάτω από το φως των άστρων και λέγεται ότι τα κορίτσια θα δουν στον ύπνο τους το μελλοντικό τους σύζυγο.
Επίσης, την Παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, γίνεται και το γνωστό έθιμο της φωτιάς. Στη πλατεία του χωριού στήνονται φωτιές πάνω από τις οποίες πηδάνε όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Σύμφωνα με την παράδοση, η φωτιά, βοηθά στην κάθαρση και οι άνθρωποι απαλλάσσονται από το κακό.
Αυτά ήταν κάποια από τα ήθη και έθιμα διαφόρων περιοχών της Χαλκιδικής. Είναι παραδόσεις οι οποίες κρατούν ζωντανή την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου. Αξίζει να επισκεφθεί κανείς τις περιοχές αυτές και να ζήσει από κοντά την εμπειρία της αναβίωσης της ιστορίας μέσα από αυτά τα ήθη και έθιμα.
