Akdeniz mutfağının temel nitelikleri büyük ölçüde bölgenin iklim ve coğrafyasıyla şekillenir. Güneş ışığı ve ılıman Akdeniz iklimi tarımın kalkınmasına yardımcı olur; bu durum sebzeleri bölge mutfağına ana içerik olarak yerleştirir.
Bütün ülkelerde Akdeniz mutfağının en yaygın içeriği zeytinyağıdır. Bütün bölgeye yayılmış olan Zeytin ve onun seçkin yağının pek çok Akdeniz ülkesinin ihracatında önemli bir yeri vardır. Zeytinyağının acımsı kimilerinde acı tadının türlü tabaklarda değişik yeri vardır; pişirme aracı olarak kullanılmasının yanı sıra giydirme sosu (dressing) da olabilir. Zeytin ağacının tabaklara canlılık ve keskinlik katan ürünleri Akdeniz mutfağının ayrılmaz bir parçasıdır.
Akdeniz mutfağında taze sebzeler hüküm sürmektedir ve çoğu bölgede pişirilmiş olarak kullanılma alışkanlığı vardır. Her ne kadar kültürel farklılıklar olsa da patlıcan, enginar, kabak, domates, baklagiller, soğan, mantar, bamya, salatalık ve ot türleri ile marullar bölgede oldukça gelişmiş ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Sebzeler tabaklarda değişik usullerde yer almaktadırlar: ızgarada pişirilmiş, kızartılmış, püre ya da taze halde salata türleridir.
Akdeniz mutfağında ölçülü bir et kullanımı vardır ve çoğunlukla ızgarada pişirilmiş olarak bulunur. Akdeniz’in kayalık arazileri inek gibi büyükbaş hayvanların bakımını desteklemediği için et seçimi keçi, koyun, domuz ve tavuk gibi küçükbaş hayvanların yanı sıra yaban av hayvanlarıyla sınırlı kalmaktadır. Keçi ve koyun sütü pek çok akdeniz tabağında yoğurt ve peynir olarak kullanılmaktadır.
Deniz ürünleri ve balıklar protein kaynağı olarak kullanılmakta ve pek çok türden tabakta kendini göstermektedirler. Denize yakın olan coğrafi konum taze deniz ürünlerine kolay ulaşımı sağlamakta ve dolayısıyla bu ürünlerin dünyanın öteki yörelerine görece bu bölge mutfağında daha sık yer almasına neden olmaktadır.
Yoğurt ve taze peynirin yanı sıra feta ve hellim de doğu Akdeniz mutfağında belirgin bir yere sahiptir. Yoğurt cacık gibi türlü soslar olarak kullanılmaktayken; peynir de ya yemekler içerisinde pişirilmiş olarak ya da pişmemiş olarak türlü mutfak malzemelerinde tüketilmektedir. Maydanoz, nane ve limon suyu tadları ağır basmaktayken; nar ve kabuklu yemişler düzenli olarak sos yapımında kullanılır. Tahıllar ekmek ve pidelerin içeriğini oluşturmaktadır. Kuzu, kümes hayvanları ve kırmızı etler şiş kebap ve döner biçiminde ızgara olarak tüketilmektedir. Nohut etin yerini alabilmekte ve bütün olarak ya da öğütülmüş durumda pişirilmektedir.
